Το 3ο Παγκόσμιο Βραβείο στην κατηγορία Best Spirits Books κερδισε το λεύκωμα του Ανδρέα Σμαραγδή "Τσικουδιά Κρήτης Πνεύμα" από τις εκδόσεις Δοκιμάκης, στην έκθεση Gourmand World Cookbook Fair 2011, που έγινε στο Παρίσι, το Μαρτίο του 2011.
Στη φετινή έκθεση συμμετείχαν 154 χώρες με πάνω από 6.000 τίτλους βιβλίων. Το λεύκωμα "Τσικουδιά Κρήτης Πνεύμα" (The Spirit of Crete), έλαβε βραβείο καθώς πρόκειται για μία προσεγμένη δίγλωσση έκδοση (Ελληνικά - Αγγλικά). Το φωτογραφικό υλικό είναι από τον Ανδρέα Σμαραγδή, τα κείμενα του καθηγητή Ιατρικής, Ηλία Καστανά και του λέκτορα εργαστηριακής ενδοκρινολογίας, Γιώργου Νότα, ενώ τις λεζάντες των φωτογραφιών σχολιάζει ο τραγουδοποιός Λουδοβίκος των Ανωγείων.
"Όντε νηστεύω το νερό, ρακή βάνω και πίνω…". Μέχρι σήμερα η βιβλιογραφία για την Κρητική τσικουδιά όπως επισημένεται στο λεύκωμα, είναι εξαιρετικά φτωχή οπότε η δουλειά του Αντρέα Σμαραγδή έρχεται να καλύψει αυτό το μεγάλο κενό.
Αν παίξουμε το παιγνίδι με τις λέξεις, όταν πω "ρακή", θα πείτε αυθόρμητα "Κρήτη", γιατί η μεγαλόνησος είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το κρυστάλλινο απόσταγμα των στέμφυλων - αυτού που μένει μετά την οινοποίηση των σταφυλιών - που στην Κρήτη λέγονται και τσίκουδα. Το 1989, το όνομα ρακή κατοχύρωσαν οι Τούρκοι (σε αντάλλαγμα με το ούζο που κατοχυρώθηκε σε μας) και η ρακή λέγεται πια επίσημα τσικουδιά. Στις κρητικές καρδιές, όμως, η ρακή μας καλά κρατεί…
Η ιστορία της ρακής χάνεται στα βάθη της ιστορίας. Εκτιμάται ότι πιθανότατα το 500 π.Χ. γινότανε απόσταξη στην Ελλάδα στις οινοπαραγωγές περιοχές, όπως η Κρήτη. Αυτό που είναι βέβαιον, είναι ότι ο άμβυκας, δηλαδή το αποστακτήριο είναι Ελληνική εφεύρεση.
Η σύγχρονη ιστορία της απόσταξης ξεκινά όπως δείχνουν έγγραφα του Οικουμενικού Πατριαρχείου του 1590 από το Άγιο Όρος. Το προϊόν γίνεται δημοφιλές και εξαπλώνεται ταχύτατα σε όλη την Τουρκοκρατούμενη Ανατολή, από Έλληνες κυρίως και Αρμένιους αποσταγματοποιούς, τους ρακιτζήδες.
Η Αλεξάνδρεια, η Πόλη, η Σμύρνη, αλλά και ο Τίρναβος και όλη η Κρήτη, γίνονται κέντρα απόσταξης. Από τότε, γενιές ρακιτζήδων (καζανάρηδων στην Κρήτη) αναζητούν την καρδιά του διάφανου ποτού, σε χιλιάδες μικρά μυστικά που αγγίζουν την πρώτη ύλη, την διαχείριση του πρώτου αποστάγματος (πρωτόρακη) και του τελευταίου που έχει ξυλοπνεύματα, την γεωμετρία του άμβυκα, την ψύξη του σωλήνα απόσταξης και τα βότανα που χρησιμοποιούνται για να εξουδετερώσουν, να αναδείξουν ή να αποκαταστήσουν τα αρώματα που χάνονται στη δεύτερη απόσταξη. Ένα τέτοιο τεφτέρι με πολύτιμες σημειώσεις βρίσκεται στο Λούβρο", σύμφωνα με στοιχεία από το συγκεκριμένο λεύκωμα.
Μαθαίνουμε επίσης πως: "Μέχρι το 1988 που επιτράπηκε η βιομηχανική παρασκευή και πώληση τσικουδιάς, η τσικουδιά παράγεται μόνο από καζανάρηδες, που έχουν στην κατοχή τους άμβυκες από την Τουρκοκρατία. Τα καζάνια διατηρούνται σφραγισμένα από την αστυνομία όλο τον χρόνο και ανοίγουν μόνο για λίγες μέρες κάθε χρόνο, εκεί από τα τέλη Οκτωβρίου μέχρι το Γενάρη, οπότε όλο το χωριό θα αποστάξει την τσικουδιά του για όλο το χρόνο, ένας μετά τον άλλο, στα λίγα καζάνια του χωριού".
Τις μέρες αυτές, η φωτιά δε σβήνει στο καζάνι: Η μία απόσταξη διαδέχεται την άλλη, ο ένας νοικοκύρης τον άλλο. Μα δίπλα στο καζάνι, γίνονται πολλά. Όλες τις ώρες, όλες τις μέρες. Για το κάθε σπιτικό, η απόσταξη της ρακής του είναι γιορτή που μοιράζεσαι με φίλους. Πολλοί από αυτούς δεν είναι καν προσκεκλημένοι - όλοι είναι όμως ευπρόσδεκτοι. Όλους τους περιμένει μπόλικη ρακή, και εδέσματα… Άλλωστε τα κεράσματα είναι παράδοση στην Κρήτη, που δεν "ηρεμεί" αν δεν σιγουρευτεί ότι ο ξένος της νοιώθει στο τραπέζι βασιλιάς… Μετά, σιγοπίνοντας και σιγοτρώγοντας, όπως ακριβώς γίνονταν στα συμπόσια της κλασικής Ελλάδας, αρχίζουν οι ιστορίες, για τον τάδε και τον δείνα, οι συζητήσεις, με πάθος και ένταση, αλλά σε κλίμα συν-τροφικότητας που δίνει το τραπέζι και η τσικουδιά, τα τραγούδια, οι χοροί, η αγωγή της ψυχής.
Διαβάζουμε στο λεύκωμα, πως υπάρχουν και μεζέδες που σβήνουν την τσικουδιά. Όπως για παράδειγμα η οφτή πατάτα, γιαούρτι, τζατζίκι, ξίγαλο ή ανθόγαλο, τα σπιτικά ελιδάκια, μικρές ελιές, με ξίδι ή λεμόνι, τα δροσερικά, ωμά λαχανικά της εποχής, όσπρια, φάβα, κρεμμυδάκι, τηγανιτή κολοκύθα, σφουγγάτο (ομελέτα) με κολοκυθάκια, κάθε είδους ντόπιο λουκάνικο, ριζότο με χόντρο (στάρι) με ντομάτα και μελιτζάνα, ξινόχοντρο, ώριμο τυρί (όπως τυρί της τρύπας).
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια: